Các sự cố thường gặp với rôto động cơ và cách khắc phục chúng

2025-10-07 16:05:07

Động cơ điện là thành phần thiết yếu trong các ứng dụng công nghiệp, thương mại và dân dụng khác nhau. Rôto, một bộ phận quan trọng của động cơ, có nhiệm vụ chuyển đổi năng lượng điện thành chuyển động cơ học. Tuy nhiên, rôto có thể phát triển các vấn đề theo thời gian do hao mòn, bảo trì không đúng cách hoặc lỗi sản xuất. Việc xác định và khắc phục sớm những vấn đề này có thể ngăn ngừa hỏng hóc động cơ và thời gian ngừng hoạt động tốn kém.

Bài viết này tìm hiểu các vấn đề thường gặp liên quan đến rôto, nguyên nhân của chúng và các giải pháp hiệu quả để giữ cho động cơ hoạt động hiệu quả.


1. Mất cân bằng rôto

Vấn đề:
Mất cân bằng rôto xảy ra khi sự phân bố khối lượng xung quanh trục rôto không đồng đều, gây ra rung động quá mức. Điều này có thể dẫn đến mòn vòng bi, tăng tiếng ồn và giảm hiệu suất động cơ.

Nguyên nhân:
- Lỗi sản xuất (phân bổ trọng lượng không đồng đều)
- Bụi bẩn tích tụ trên rôto
- Hư hỏng cơ học (ví dụ trục bị cong)
- Các bộ phận rôto bị lỏng hoặc thiếu

Cách khắc phục:
- Cân bằng động: Sử dụng máy cân bằng để đo và điều chỉnh sự mất cân bằng bằng cách thêm hoặc bớt trọng lượng tại các điểm cụ thể.
- Vệ sinh: Loại bỏ bụi bẩn, rỉ sét hoặc mảnh vụn có thể khiến trọng lượng phân bố không đều.
- Kiểm tra hư hỏng: Kiểm tra các trục bị cong hoặc các bộ phận bị lệch và thay thế nếu cần thiết.


2. Gãy thanh rôto (Rotor lồng sóc)

Vấn đề:
Trong động cơ cảm ứng lồng sóc, thanh rôto có thể bị nứt hoặc gãy do ứng suất nhiệt, mỏi cơ học hoặc chế tạo kém. Thanh rôto bị hỏng làm giảm mô men xoắn và khiến động cơ hoạt động không đều.

Nguyên nhân:
- Quá nóng do dòng điện quá lớn
- Khởi động và dừng thường xuyên (chu kỳ nhiệt)
- Vật liệu kém chất lượng hoặc lỗi sản xuất

Cách khắc phục:
- Kiểm tra bằng mắt: Tìm các vết nứt hoặc sự đổi màu trên thanh rôto.
- Growler Test: Sử dụng máy phát điện (thiết bị kiểm tra từ tính) để phát hiện các thanh bị gãy bằng cách lắng nghe những thay đổi trong tiếng ồn điện từ.
- Thay thế: Nếu thanh bị hỏng thì rôto phải được sửa chữa hoặc thay thế.


3. Lỗi cuộn dây rôto (Rotor vết thương)

Vấn đề:
Rôto vết thương, thường thấy trong động cơ vòng trượt, có thể gặp các vấn đề về cuộn dây như đoản mạch, hở mạch hoặc hỏng cách điện. Những lỗi này dẫn đến giảm hiệu suất, quá nhiệt và hỏng động cơ.

Nguyên nhân:
- Suy giảm khả năng cách nhiệt do nhiệt độ hoặc độ ẩm
- Ứng suất cơ học do rung động
- Kết nối điện kém

Cách khắc phục:
- Megger Test: Đo điện trở cách điện để phát hiện đoản mạch hoặc chạm đất.
- Kiểm tra bằng mắt: Kiểm tra xem cuộn dây có bị cháy hoặc hư hỏng không.
- Quấn lại hoặc sửa chữa: Nếu cuộn dây bị hỏng thì phải quấn lại hoặc thay thế.


4. Vòng bi bị mòn và lệch trục

Vấn đề:
Vòng bi bị lỗi hoặc lệch trục giữa rôto và stato có thể gây ra ma sát quá mức, tiếng ồn và quá nhiệt. Nếu không được kiểm tra, điều này có thể dẫn đến hư hỏng trục rôto.

Nguyên nhân:
- Bôi trơn không đúng cách
- Tải trọng cơ học quá mức
- Sai lệch trong quá trình cài đặt

Cách khắc phục:
- Bôi trơn: Đảm bảo vòng bi được bôi trơn đúng cách bằng đúng loại mỡ.
- Kiểm tra căn chỉnh: Sử dụng các công cụ căn chỉnh bằng laser để điều chỉnh độ lệch của rôto-stato.
- Thay thế vòng bi: Vòng bi bị mòn cần được thay thế ngay.


5. Độ lệch tâm của rôto (Khoảng cách không đều)

Vấn đề:
Độ lệch tâm của rôto xảy ra khi rôto không nằm ở giữa stato, dẫn đến các khe hở không khí không đều. Điều này gây ra sự mất cân bằng từ tính, độ rung và tăng mức tiêu thụ điện năng.

Nguyên nhân:
- Vòng bi bị mòn hoặc lệch trục
- Lỗi sản xuất
- Biến dạng cơ học do quá nhiệt

Cách khắc phục:
- Đo khe hở không khí: Sử dụng thước đo hoặc dụng cụ laser để kiểm tra các khe hở không đều.
- Sắp xếp lại: Điều chỉnh vị trí rôto để đảm bảo khe hở đều.
- Thay thế vòng bi: Nếu vòng bi bị mòn, hãy thay thế chúng để khôi phục lại sự căn chỉnh thích hợp.


6. Quá nóng và căng thẳng nhiệt

Vấn đề:
Nhiệt độ quá cao có thể làm cong rôto, làm hỏng cuộn dây và làm suy yếu lớp cách điện, dẫn đến hỏng động cơ.

Nguyên nhân:
- Động cơ quá tải
- Thông gió hoặc làm mát kém
- Nhiệt độ môi trường cao

Cách khắc phục:
- Giảm tải: Đảm bảo động cơ hoạt động trong công suất định mức.
- Cải thiện khả năng làm mát: Làm sạch các cánh tản nhiệt, kiểm tra quạt và đảm bảo luồng khí thích hợp.
- Giám sát nhiệt độ: Lắp đặt cảm biến nhiệt độ để phát hiện sớm tình trạng quá nhiệt.


7. Sự cố trục rôto (uốn hoặc nứt)

Vấn đề:
Trục rôto bị cong hoặc nứt gây ra hiện tượng lệch trục, rung và hỏng ổ trục.

Nguyên nhân:
- Va đập hoặc va đập cơ học
- Mô-men xoắn quá mức hoặc quá tải
- Mệt mỏi theo thời gian

Cách khắc phục:
- Làm thẳng: Những chỗ uốn cong nhỏ đôi khi có thể được sửa chữa bằng máy ép thủy lực.
- Thay thế: Trục bị hư hỏng nặng phải được thay thế.


8. Hồ quang điện (Trong động cơ vành trượt)

Vấn đề:
Động cơ vòng trượt có thể gặp phải hiện tượng phóng hồ quang giữa chổi và vòng, dẫn đến mài mòn, dẫn điện kém và động cơ hoạt động kém hiệu quả.

Nguyên nhân:
- Bàn chải bị mòn
- Vòng trượt bị nhiễm bẩn (bụi, dầu hoặc hơi ẩm)
- Áp lực bàn chải không đúng

Cách khắc phục:
- Thay thế bàn chải: Thay thế bàn chải bị mòn bằng bàn chải tương thích.
- Làm sạch vòng trượt: Dùng giấy nhám mịn hoặc đá cổ góp để làm sạch vết oxi hóa.
- Điều chỉnh áp suất cọ: Đảm bảo cọ duy trì sự tiếp xúc thích hợp.


Mẹo bảo trì phòng ngừa cho rôto động cơ

Để tránh các hỏng hóc liên quan đến rôto, hãy làm theo các phương pháp hay nhất sau:
- Kiểm tra thường xuyên: Kiểm tra độ rung, tiếng ồn và quá nhiệt.
- Bôi trơn đúng cách: Sử dụng chất bôi trơn được khuyến nghị cho vòng bi.
- Cân bằng & Căn chỉnh: Đảm bảo các cánh quạt được cân bằng và căn chỉnh động.
- Giám sát nhiệt độ: Sử dụng cảm biến để phát hiện nhiệt độ tăng bất thường.
- Môi trường sạch sẽ: Giữ cho động cơ không có bụi, hơi ẩm và chất gây ô nhiễm.


Phần kết luận

Các vấn đề về rôto động cơ có thể ảnh hưởng đáng kể đến hiệu suất và tuổi thọ. Bằng cách hiểu các vấn đề thường gặp—chẳng hạn như mất cân bằng, thanh bị gãy, lỗi cuộn dây và quá nhiệt—bạn có thể thực hiện hành động khắc phục trước khi xảy ra lỗi lớn. Bảo trì thường xuyên, căn chỉnh phù hợp và sửa chữa kịp thời là chìa khóa để đảm bảo độ tin cậy và hiệu suất của động cơ.

Bằng cách làm theo những nguyên tắc này, bạn có thể kéo dài tuổi thọ động cơ, giảm thời gian ngừng hoạt động và duy trì hiệu suất tối ưu trong các ứng dụng công nghiệp và thương mại.